Böbrek taşından korunmak için
10 altın kural!

Yeterince su için!

Böbrek taşı oluşumuna karşı alınabilecek en iyi tedbir yeterince su içmektir. Böbrekten atılan su ne kadar fazla olursa, taşı oluşturan kristallerin çökme olasılığı o kadar azalır. Kristaller taş oluşturacak büyüklüğe ulaşmadan idrarla atılırlar. Su alımının azaltılması böbrek taşı riskini artırır.

Herkesin metabolizması ve bulunduğu çevresel ortamların farklılığı nedeniyle su ihtiyacında farklılıklar olacaktır. Ancak kabaca, günde ortalama 1.5-2 litre idrar yapacak kadar su tüketmekte yarar var. Bu miktar, aşağı yukarı günlük 2.5-3 litre, ağırlıklı olarak su olmak üzere sıvı almak demek. Bu miktarın kişinin kilosuna, metabolizma hızına, işine, yaşadığı çevreye göre değişiklik gösterebileceği akılda tutulmalı.

Yaz aylarında, fiziksel aktivite sonrasında, terleme durumunda veya sıcak ortamlarda bu miktar artırılmalıdır. İdrarın rengi ve kokusu da sıvı ihtiyacı konusunda fikir verir. İdrarın renginde koyulaşma ve kokusunda artma su alımının az olduğunun belirtisidir. Su tüketirken arka arkaya çok miktar yerine gün içine yayarak tüketmekte yarar var.

Bulunduğumuz ortamda, görebileceğimiz şekilde su dolu cam bir sürahinin bulunması, düzenli su tüketme alışkanlığı kazanmamıza yardımcı olacaktır. Su tüketiminin % 50 artırılması taş oluşum riskini % 80 azaltmaktadır. Unutulmamalıdır ki, hiçbir sıvı suyun yerini tutmaz.

2. Karbonhidratı azaltın!

Beslenme şekli taş oluşumundan korunmak için en önemli faktördür. Yüksek oranda karbonhidratla (ekmek, tatlı, şeker vs.) beslenmek, idrarda taşın öncül maddesi olan kalsiyumun atılımını artırarak böbrek taşı oluşma riskini artıracaktır. Karbonhidratın azaltılması taşa karşı alınabilecek bir diğer önemli tedbirdir.

3. Hayvansal proteini sınırlayın!

Hayvansal kaynaklı et ve et ürünlerinin fazla miktarda tüketilmesi kanda ürik asit, idrarda ürik asit ve okzalat miktarını artırır, idrardaki koruyucu sitrat miktarını azaltabilir. İdrarla ürik asidin fazla miktarda atılması ürik asit taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir. Hayvansal protein yerine tarımsal protein tercih etmek daha doğru bir yaklaşım olabilir.

4. Alkol tüketiminizi kontrol altına alın!

Fazla alkol tüketilmesi idrarda kalsiyum ve kanda ürik asit miktarını artırarak taş oluşumunu kolaylaştırır. Alkol tüketiminin sınırlandırılması, taş oluşumunun önlenmesine katkıda bulunur. Özellikle su kaybının fazla olduğu yaz döneminde alkol tüketiminin sınırlanması daha da önemlidir.

5. Fazladan tuz kullanmayın!

Fazla tuz tüketimi idrarda taş oluşumuna yol açan kalsiyumun atılımını artırır, taş için koruyucu olan sitrat miktarını azaltır. Sağlıklı bir erişkinin günlük tuz ihtiyacı ortalama 5 gram düzeyindedir. Ülkemizde ortalama tuz tüketimi bunun 3 katına yakındır. Yiyeceklere tuz ekmeden günlük tuz gereksinimimizi besinlerle ya da suyla alıyoruz zaten. Bu yüzden, ayrıca tuz ekmeye gerek kalmıyor. Fazla tuz tüketimi kalp-damar hastalıkları ve yüksek tansiyon gibi ciddi hastalıklar yanı sıra, böbrek taşına da yol açar. Tuz tüketimini sınırlamak, böbrek taşından korunmak için en mantıklı, kolay uygulanabilen ve ucuz yöntemlerden birisi.

6. Dengeli beslenin! T

Tek tip beslenme yerine dengeli beslenin. Diyetteki lifli besinlerin artırılması taş oluşumunun engellenmesine katkıda bulunur. Akdeniz tipi beslenme böbrek taşı riskini azaltabilir. Okzalat taşı olanlarda okzalat içeren besinlerin diyetteki miktarı azaltılabilir. Ispanak, fazla miktarda tahıl tüketimi, kakao, kola, aşırı çay tüketimi, aşırı fındık-fıstık tüketimi okzalat taşı oluşumunu kolaylaştırabilir.

7. Limonata için!

İdrarda taş oluşumunu azaltan bazı koruyucu maddeler de atılır. Bunlardan en önemlisi sitrattır. İdrarda sitrat miktarı azaldığında kalsiyum ve okzalatın çökme olasılığı artmaktadır. Normal şartlarda vücutta sitrat üretilir. Ancak bazı durumlarda miktarı yeterli olmayabilir. Bazı taş hastalarında sitrat dışarıdan ilaç şeklinde alınabilir. Ancak, taştan korunmak amacıyla da sitrat içeren besinlerin alınmasında yarar var. Bunlardan en önemlisi limonatadır. Özellikle yaz aylarında, hem serinletici özelliği, hem vücudun su ihtiyacını yerine koyması, hem de bol miktarda sitrat içermesi nedeniyle limonata sudan sonra içilebilecek en iyi içecek olabilir.

8. Hareketli olun!

Sedanter, yani daha durağan işlerde çalışanlarda (büro işi) böbrek taşı daha sık ortaya çıkıyor. Daha hareketli olmak taş riskini azaltabilir. Özellikle düzenli egzersiz yapanlarda taş hastalığı daha az görülüyor.

9. Kalsiyum içeren besinleri tüketmekten korkmayın!

Her ne kadar böbrek taşlarının % 80’i kalsiyum içerse de, besinlerle (yoğurt, peynir, ayran başta olmak üzere) alınan kalsiyum taş riskini artırmaz. Doktorunuz aksini önermediği sürece, besinlerle kalsiyum almaktan korkmayın. Yeterli miktarda kalsiyum tüketmek özellikle okzalat taşı için koruyucudur. Ancak, besinler dışında kalsiyum takviye tabletlerini doktorunuza danışmadan kullanmayınız.

10. Düzenli aralıklarla sağlık kontrolü yaptırın!

Düzenli sağlık kontrolü yaptırmak hem var olan böbrek taşının saptanması, hem de taş için risk taşıyan kişilerin belirlenmesi açısından yararlıdır. Böbrek taşları hiçbir yakınma vermeden büyük boyutlara ulaşabileceği için, düzenli aralıklarla yaptırılacak sağlık kontrollerinde yakalanma şansı artacaktır. Sağlık kontrolleri, böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilecek durumların belirlenmesini sağlayarak koruyucu bazı tedbirlerin alınmasını kolaylaştıracaktır. Daha önce herhangi bir taş hastalığı olmayan ancak yatkınlığı olanların yılda bir kez kontrol edilmelerinde yarar var. Daha önce taş düşüren veya bu taş nedeniyle tedavi görenlerin en azından 6 ayda bir ürolog tarafından görülmeleri uygun olabilir.